Thuis opbaren kan belangrijk zijn voor het rouwproces. De nabestaanden kunnen zo hun dierbare het langste bij zich houden en in alle rust afscheid nemen, wat goed kan helpen bij de rouwverwerking.
Letterlijk betekent opbaren ‘op een baar leggen’. Thuis kan dat op het eigen bed zijn, een logeerbed of op een daarvoor bestemde baar. Of de overledene wordt direct in een kist of wade gelegd, nadat deze is gewassen, verzorgd en aangekleed. Het is fijn als er een aparte kamer is, maar het kan ook in een woonkamer waarbij je een kamerscherm zou kunnen gebruiken. Ook een buitenruimte zoals bijvoorbeeld een tuinhuisje, kan heel geschikt zijn.
Thuis opbaren kan ook betekenen opbaren in het huis van de kinderen of bij een broer of zus; bij iemand thuis die daarvoor de mogelijkheid heeft en dit ook wil. Soms is het verzorgingshuis of verpleeghuis het laatste ‘thuis’ geworden en kan de opbaring daar plaatsvinden. Ook na overlijden in een ziekenhuis is thuis opbaren een mogelijkheid. Verder is het mogelijk plaatsen van opbaring te combineren; bijvoorbeeld eerst een tijdje thuis en daarna in een uitvaartcentrum of juist andersom.
Hoeveel dagen kun je iemand thuis opbaren?
Tegenwoordig hebben we zes werkdagen de tijd om een uitvaart te regelen. Er is geen enkele methode die garandeert dat de conditie van het lichaam van een overledene gedurende de hele opbaarperiode niet achteruit zal gaan. Dit is mede afhankelijk van de doodsoorzaak en medicijngebruik. Uiteraard doen we er alles aan om de conditie van het lichaam optimaal te houden, maar uiteindelijk komt er een moment om de overledene in een kist, wade of mand te leggen en deze definitief te sluiten. Dit wil nog niet zeggen dat deze dan niet meer thuis kan blijven. Met de juiste koelmethode kan de overledene in de meeste gevallen ook dan tot aan de dag van de uitvaart thuisblijven.
Welke opbaarmethodes zijn er?
De meest gebruikte methode is een mobiele koelplaat die op een bed of opbaarplateau wordt geplaats en waar het lichaam van de overledene op ligt. Het is een betrouwbare methode, maar het lichaam voelt wel koud aan en je kunt af en toe de motor van de koeling horen aanslaan.
Een andere methode is thanatopraxie, ook wel lichte balseming genoemd. Het bloed en lichaamsvocht van een overledene wordt vervangen door een conserverende vloeistof. Als voordelen noemen nabestaanden dat het lichaam minder koud aanvoelt en daardoor fijner is om aan te raken en dat de overledene een natuurlijke gelaatskleur heeft. Bij normale temperaturen kan het lichaam zonder koeling toonbaar blijven tot aan de dag van uitvaart. Het is wel een invasieve behandeling en er wordt gewerkt met chemicaliën
Bij het balseming wordt vaak gedacht aan het oude Egypte en de mummies van de Farao’s. Hoewel men in het oude Egypte mensen wel balsemde, is dit toch niet helemaal te vergelijken met het balsemen zoals dat tegenwoordig gebeurd.
Opbaren op graszoden is alternatieve, oude methode van koelen geïntroduceerd door antroposofen. Hoe werkt het? Gras onttrekt warmte aan de omgeving door te groeien. Door het gras enkele keren per dag te besproeien met water, evt. vermengd met vloeibare silicium en een rozemarijnextract of badmelk, verdampt het, waardoor de lucht gekoeld wordt. Nabestaanden zorgen zelf voor het gras en het regelmatig besproeien daarvan.
Het gras kan gewoon uit de tuin komen en nadien weer worden teruggelegd. Het wordt onder de baar geplaatst op schalen of dienbladen met een opstaande rand. Met wat mos en bloemen kun je een extra mooie sfeer creëren. Graszoden koelen wat minder intensief dan een koelplaat en deze methode is daardoor niet geschikt als een overledene veel vocht bij zich heeft.
Wanneer kies je voor welke methode?
Het is een hele persoonlijke keuze die mede bepaald wordt door de omstandigheden waaronder iemand is overleden en de conditie van het lichaam. Maar ook de visie op het leven (en de dood) kan een rol spelen. Soms is ook een combinatie van verschillende opbaarmethodes mogelijk.
In ieder geval is het belangrijk hier bij leven al eens over na te denken en u daarover te laten informeren, want een van de eerste vragen die na een overlijden gesteld zal worden is waar en hoe u de overledene wilt opbaren. Misschien kan ons werkboekje ‘Zo wil ik afscheid nemen’ u behulpzaam zijn de juiste keuzes te maken en uw wensen kenbaar te maken.
Rouwgroep Breda
